Ateny - stolica Grecji

Informacje ogólne

Liczba mieszkańców - 3 mln

Polska ambasada: ul. Chrissanthemon 22, tel. 679 7700

Numer kierunkowy telefonu - 0030/1

Ważniejsze numery telefonu - Policja:100, Pierwsza pomoc: 166

Czas lokalny: Warszawa: 12.00, Ateny 13.00

Akropol
Wszystko w Atenach wydaje się być wybudowane w odniesieniu do Akropolu, 156-metrowej skały, dominującej nad miastem. Jest dobrze widoczna z każdej części Aten. Wykopaliska archeologiczne na zboczu i płaskim wierzchołku ujawniły, że "Święta Skała" była po raz pierwszy zamieszkana w neolicie, tj. około 6000 lat temu. Najpierw Pelazgowie a później Jonowie przybyli tutaj, by się osiedlić. Mieszkali w jaskiniach, głównie wzdłuż północnej strony. W razie zagrożenia poszukiwali schronienia na szczycie. Z biegiem czasu mała osada rozprzestrzeniała się na sąsiednie rejony: Wzgórze Pnyks, Agore i Karamikos. Odbywało się to nieprzerwanie do VI w. p.n.e., kiedy Ateny osiągnęły Lykebat i Hymet. Pierwsza kamienna świątynia powstała na początku VI w. p.n.e. zastępując starą drewnianą. Panteon był poświęcony bogini Atenie. Kilka rzeźb z tympanonu przechowuje Muzeum Akropolu. Podczas wojny z Persami (480 - 479 r. p.n.e.) Akropol został splądrowany. To, co możemy oglądać dzisiaj powstało w dużej części za rządów Peryklesa, między 460 a 429 r. p.n.e. Przez cały okres Średniowiecza Akropol pozostawał prawie nienaruszony. Fortyfikacje były dobudowywane przez różnych zdobywców. Także przez nich dokonywane były liczne zmiany. W 429 roku świątynie zostały zamienione na prawosławne kościoły, a później pod turecką okupacją Partenon został zamieniony na meczet. Natomiast podczas oblężenia przez Wenecjan w 1687 roku, kilka budynków zostało częściowo zburzonych przez pociski armatnie i pożar, który trwał dwa dni.
Główne budynki Akropolu połączone są Drogą Świętą, która prowadzi od monumentalnej bramy Propyleje aż do Partenonu. Zwiedzanie rozpoczyna się od wschodniej Bramy Beulego, obok której znajduje się cokół posągu rzymskiego dowódcy Agrypy.

Partenon
Partenon, największa i wciąż najświetniejsza budowla Akropolu, powstała w ciągu zaledwie 15 lat od 447 do 432 r. p.n.e. Z oddali wydaje się, że stoi on bezpośrednio na skale. W miarę zbliżania się budowla wyrasta coraz wyżej i wyżej na swej wielostopniowej podstawie, potężnieje, staje się coraz bardziej majestatyczna i okazała. Mimo, że Partenon nie ma dziś dachu, ścian wewnętrznej celli oraz barwnych malowideł belkowania i szczytu, mimo że obecny wygląd odbiega od swej antycznej wspaniałości, lekkości, elegancja i niemal wzorowa harmonia budynku oddziałują dziś tak samo jak kiedyś.

Partenon był pierwszą wielką budowlą w projekcie Peryklesa, dziełem Iktinosa i budowniczego Kallikratesa. Iktinos wykorzystał tu wszystkie zdobycze architektury doryckiej, osiągając niezwykłą i nie mającą sobie równych harmonię i proporcję. Stosunek 9:4 zachowano nie tylko przy ustalaniu zależności długości od szerokości i szerokości od wysokości, ale także w odległości między poszczególnymi kolumnami a ich średnicą. Wszelkie wizualne dysproporcje korygowano dzięki skomplikowanym obliczeniom matematycznym i mistrzowskim sztuczkom. Wszystkie linie, wyglądające na idealnie proste, w istocie są nieco wygięte - efekt ten nazywa się entasis (nacisk). Kolumny świątyni są nieco wybrzuszone na wysokości 1/3 po to, aby nie powodowały efektu wklęsłości. Dodatkowo zostały one pochylone do wewnątrz o 6 cm, natomiast każdy stopień o długości 70 metrów wznosi się o 12 cm po bokach świątyni.

Porządek dorycki, w Partenonie, został urozmaicony o całkiem nowe elementy. Kolumny wewnętrznych portyków po obu krótszych bokach świątyni, po 6 z każdej strony, jak gdyby podwajają zewnętrzną kolumnadę, nadając jej większą siłę. Kolumnadę wieńczy belkowanie z doryckim fryzem. Za nią, w górnej części ściany celli, biegnie ciągła wstęga jońskiego fryzu - element obcy surowej architekturze doryckiej.

Tak naprawdę Partenon nie był prawdziwą świątynią. Nigdy nie stał przed nim ołtarz ofiarny a 12-metrowy posąg Ateny, zrobiony ze złota i kości słoniowej stojący wewnątrz kolumnady Partenonu, stanowił bardziej reprezentacyjny obiekt sztuki oraz lokatę pieniędzy. Partenon pełnił przede wszystkim rolę skarbca. W oddzielnym pomieszczeniu, zwanym opistodomosem, znajdował się skarb państwowy zgromadzony przez Związek Morski. Rok rocznie z całej Grecji w formie podatku do Aten spływało 11 ton srebra. Na sam Partenon i posąg Ateny potrzebne było 20 ton srebra. Gdyby mieszkańcy Aten nie mieli ambicji wzniesienia świątyni, której nawet dach był z czystego marmuru, i wystawienia najcenniejszego posągu w całej Grecji, Partenon nie byłby zapewne takim arcydziełem. Budowlą tą Ateńczycy chcieli także zaznaczyć dominującą pozycję swojej nauki i techniki w Helladzie. I to było dla nich głównym bodźcem do tak wielkiego dokonania w zakresie nauki, architektury i rzemiosła

Teatr Dionizosa

Budowę Teatru Dionizosa rozpoczęto w V w. p.n.e., a ukończono ostatecznie w IV w. p.n.e. To właśnie tu odbywały się prapremiery dramatów Sofoklesa, Ajschylosa, Eurypidesa czy Arystofanesa. Tutaj też miał miejsce coroczny festiwal tragedii, podczas którego każdy obywatel grecki mógł odegrać rolę w chórze. Wstęp do teatru był bezpłatny, ale dozwolony jedynie dla mężczyzn. Koszty inscenizacji sztuk pokazywanych podczas rokrocznych pięciodniowych festiwali ponosili choregowie, czyli zamożni obywatele, którzy byli zobowiązani do wystawienia za własne pieniądze chóru biorącego udział w przedstawieniach. Każdorazowo przy organizowaniu dorocznych przedstawień brało udział około 1000 wolnych obywateli.

Orchestra, gdzie znajdowali się aktorzy, była na początku zwyczajnym okrągłym placem ubitej ziemi. Budowę kamiennego teatru rozpoczęto około 400 r. p.n.e., ale ukończono dopiero w czasach Ligura ok. 330 r. p.n.e. Półkolista orchestra ma pośrodku wzór w kształcie rombu, który powstał ze specjalnego ułożenia płyt kamiennych. Zamyka ją niewysoka skene, która została ozdobiona płaskorzeźbami dopiero w I w. n.e. za panowania cesarza Nerona, ale z której zachowała się jedynie prawa połowa. Jej frontowa część jest ozdobiona reliefami ukazującymi sceny z mitu o Dionizosie. Wokół orchestry biegnie kanał wyłożony płytami kamiennymi, którego zadaniem jest odprowadzanie wody deszczowej. Za małą balustradą i szerokim przejściem wznoszą się rzędy ław dla widzów, czyli theatron. Zachowało się dwadzieścia spośród pierwotnych sześćdziesięciu czterech rzędów siedzeń. Najbardziej okazale prezentują się wielkie marmurowe fotele w pierwszym rzędzie, z których każdy oznaczony jest wyrytym imieniem jakiegoś ważnego notabla czy kapłana. Pośrodku zasiadał kapłan Dionizosa, a po jego prawej stronie przedstawiciel wyroczni delfickiej. Theatron był podzielony na trzy części, między którymi znajdowały się szerokie, poziome przejścia. Każda z tych części była dodatkowo podzielona schodami (można było nimi bez trudu dotrzeć na swoje miejsce) tworzącymi oddzielne sektory. Obecnie teatr Dionizosa nie robi już tak dużego wrażenia (ławy są w połowie zniszczone a między nimi rośnie trawa), ale w naszej wyobraźni wciąż możemy zobaczyć jeden z największych teatrów starożytnej Grecji, w którym zgromadzonych jest 17 000 widzów. Z najwyższej części teatru Dionizosa docieramy do antycznej groty, w której znajduje się teraz kaplica "Madonny z Groty" z fragmentami fresków bizantyjskich. Znaleźć tam można także dwie piękne kolumny z czasów rzymskich, na których ongiś stały choregijskie trójnogi. Z prawej strony znajduje się średniowieczny zegar słoneczny.

Agora Grecka, Świątynia Hefajstosa

Agora Grecka - AtenyAgora Grecka zajmuje rozległy teren przypominający kształtem prostokąt. Od południa przylega do podnóża Areopagu, od zachodu graniczy z niewysokim wzgórzem Kolonos Agorajos, na którym to znajduje się Hefajstejon. Północna część została zniszczona podczas budowy linii kolejowej Ateny-Pireus a wschodnią granicę stanowi budynek Muzeum Agory, czyli dawna stoa Attalosa II wybudowana w II w. p.n.e. Dawniej na Agorze koncentrowało się życie miejskie starożytnych Aten. Była ona jak dzisiejszy rynek i stanowiła ośrodek społecznego i politycznego życia miasta.

Można powiedzieć, że jeśli Akropol był sercem Aten, to Agora była zarówno mózgiem, jak i brzuchem. Na Akropol szedł Ateńczyk od święta a na Agorze był gościem codziennym i to w większym stopniu niż dzisiejszy obywatel w dzielnicy urzędów i handlu w swoim mieście. Przeciętne mieszkania Hellenów nie były tak wygodne jak nasze, toteż żyli oni bardziej na zewnątrz swego domu niż dzisiejsi ludzie. A jeśli na zewnątrz to przede wszystkim na Agorze - od rana do wieczora, latem i zimą, przewijały się tam liczne rzesze Ateńczyków. To właśnie dlatego, tu znajdowały się najważniejsze społeczne instytucje Aten i odbywały się pierwsze przedstawienia teatralne. Pierwotnie Agora miała kształt prostokąta, przeciętego po przekątnej Drogą Panatenajską i otoczonego świątyniami, gmachami administracji i długimi arkadami stoi. Tu zbierali się rozmaici wałkonie i filozofowie, wymieniający poglądy i słuchający mówców. W centrum na początku V w. p.n.e. wydzielono za pomocą kamieni otwartą przestrzeń, uważaną za święte miejsce o szczególnym znaczeniu dla całej społeczności. Prawo zabraniało wstępu do niej ludziom oskarżonym o zabójstwo i inne poważne przestępstwa. To właśnie tu zrodziła się polityka (w dzisiejszym rozumieniu tego słowa) oraz filozofia - umiłowanie mądrości i swobodna wymiana poglądów. Tu też mieszkał, był sądzony i zmarł Sokrates. Większość czasu spędzał w warsztacie zaprzyjaźnionego szewca, który zapisał i rozpowszechnił niektóre rozprawy słynnego filozofa. Jak wiadomo, Sokrates został skazany na śmierć przez wypicie cykuty w więziennej celi.

Obecnie Agora to jedna wielka plątanina ruin, których fragmenty pochodzą z rozmaitych okresów począwszy od VI w. p.n.e. a skończywszy na V w. n.e. Z Agory prowadzi droga na niewielkie wzgórze, na którym wznosi się pierwsza grecka świątynia zbudowana z marmuru. Ta pięknie zachowana budowla dorycka, o kilka lat starsza od Partenonu to Hefajstejon.

Świątynia Hefajstosa, poświęcona patronowi kowali i odlewników, była prawdopodobnie wybudowana w tym samym czasie, co Partenon, a zachowała się jednak dużo lepiej. Jest ona prawie dwa razy mniejsza od Partenonu - wymiary jej stylobatu wynoszą 31,77 x 13,71 m, a wysokość kolumn - 5,88 m. Hefajstejon ma surową i zwartą kolumnadę, co nadaje mu cechy monumentalne. Posiada on także, podobnie jak Partenon, pewne elementy jońskie wplecione do stylu doryckiego. Ponadto można spokojnie uznać go za przykład greckiej świątyni - kanoniczna liczba kolumn: po sześć na krótszych bokach i trzynaście na dłuższych, krzywizny horyzontalne stylobatu czy większa grubość kolumn narożnych.

Agora Rzymska

Forum to zostało wybudowane przez Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta jako przedłużenie Agory Greckiej na zachód. Agora Rzymska tworzy prostokąt o wymiarach 112 x 96 m a jej centralny dziedziniec otoczony jest kolumnami w stylu jońskim. Kolumny o wysokości 4,65 m nie są kanelowane, co było charakterystyczne dla architektury rzymskiej. W głębokich portykach mieściły się sklepy. W środkowej części południowej kolumnady znajdowała się fontanna. Od strony zachodniej prowadziły na Agorę monumentalne propyleje w porządku doryckim. Fronton podtrzymywały cztery kolumny. Środkowe przejście jest szersze od bocznych, było ono bowiem przeznaczone dla wozów wjeżdżających na targ. Za czasów Hadriana przebito od strony wschodniej drugą, nieco mniejszą bramę z kolumnami jońskimi. Wychodziła ona na Wieżę Wiatrów i prostokątny budynek agronomionu (siedziby urzędników zwanych agronomami, pilnującymi porządku na targu), z którego zachowało się tylko kilka marmurowych łuków.

Plaka

Są dwie wersje dotyczące znaczenia nazwy. Pierwsza mówi, że Plaka oznacza "płaski", choćby dla kontrastu z wznoszącym się nad nią Akropolem, ale liczne strome uliczki, jak widać, przeczą temu wyjaśnieniu. Bardziej prawdopodobna jest druga wersja, że termin ten pochodzi od albańskiego słowa plika, co oznacza "stary". Zresztą, niezależnie od tego, jak jest naprawdę, turysta, zmęczony niekończącymi się, prostymi ulicami i prostopadłymi do nich przecznicami, może zawsze tu przyjść i poznać Ateny od innej strony.

Patrząc na miasto ze wzgórza Likavitos lub zboczy wzgórza Hymet, trudno sobie wyobrazić, że na początku XIX wieku Ateny były małym miastem. Wtedy większość domów skupiała się u stóp Akropolu. To było serce Starych Aten. Wraz z ekspansją urbanistyczną, jaka nastąpiła po odzyskaniu niepodległości, Plaka rozwijała się koncentrycznie ku krańcom dzielnicy Syntagma - siedziby nowej monarchii.

Plaka jest jedną z piękniejszych dzielnic stolicy, w której znajduje się wiele zabytkowych domów bogato zdobionych stiukami. Jest tu także kilka pięknych ogrodów, w których rosną palmy i drzewa cytrusowe. W tej części miasta ruch kołowy nie jest zbyt duży, jest wiele sklepów, restauracji, kawiarni i skwerów pełnych zieleni. I chociaż Plaka nastawiona jest na turystów, to nie zniszczyło jej specyficznego charakteru. Podróżny jest oczarowany lokalnym kolorytem. Na każdym kroku, w każdej alei czy zaułku kryje się nowa niespodzianka: kościół, starożytne pozostałości, neoklasyczne pozostałości czy frankońskie domy - wszystko to jest pełne życia. Plaka potrafi pochłonąć na całe dni. Można wędrować odwiedzając niezliczone ilości sklepów, które przyciągają swoją urodą. Można tam kupić ręcznie tkane dywany, futra wyroby ze skóry czy ze złota. Głównym i przez to jednym z droższych pasażów handlowych jest ulica Adriana (Adrianou), biegnąca na północnym zachodzie dzielnicy.

Swego czasu Plaka była bardzo "głośną" dzielnicą miasta. Obecnie - przez wprowadzenie zakazu używania głośników, urządzania dyskotek oraz zakazu parkowania na znacznym obszarze tej dzielnicy (duża część Plaki dostępna jest tylko dla ruchu pieszego lub wiodą przez nią ulice jednokierunkowe) - położono kres hałasowi. Mimo tego Plaka nie straciła swojego kolorytu i nadal przyciąga rzesze turystów.

Parlament

Parlament i Plac Syntagma - AtenyPlac Syntagma tworzy wraz z Placem Omonia centrum dzisiejszych Aten. To właśnie tu biorą początek dwie ważne arterie. Pierwsza prowadząca na Plakę - Odos Ernou (ul. Hermesa) oraz wiodąca na wschód, ku eleganckiej dzielnicy Kolonaki - Leoforos Vasilissis Sofia (Bulwar Królowej Zofii). Tutaj też znajdują się najlepsze hotele ateńskie, np. "Grande Bretagne" - zbudowany jako dom prywatny w roku 1862, a od roku 1874 będący jednym z bogatszych w tradycję hoteli europejskich.

Plac ten stanowi także centrum turystyczne nie tylko za sprawą licznie tu reprezentowanych przedstawicielstw towarzystw lotniczych oraz żeglugowych, restauracji i kawiarń, lecz także dlatego, iż stąd wiodą trasy ku najsłynniejszym zabytkom (łatwym do osiągnięcia pieszo lub za pomocą jednego tylko środka komunikacji miejskiej).

Stadion Olimpijski

Stadion jest położony na stoku wzgórza Ardettos, na miejscu starożytnego stadionu z IV w. p.n.e., który wybudowano za panowania Likurga. W starożytności odbywały się tu panatenajskie zawody lekkoatletyczne. Natomiast za czasów rzymskich, aby upamiętnić rządy cesarza Hadriana, stadion został przystosowany do krwawych widowisk z udziałem dzikich zwierząt, drażnionych a później zabijanych na arenie - podobnie jak to miało miejsce np. w rzymskim Koloseum. W II w. n.e. Herodes Attyk przeprowadził remont budowli. Sprowadził on biały marmur i doprowadził stadion do stanu, w jakim znajdował się za czasów swojej największej świetności. Niestety nie było to do końca docenione przez późniejszych mieszkańców Aten, którzy to przez siedemnaście wieków wykorzystywali marmur ze stadionu do budowli swoich domów. Współczesna budowla jest tylko rekonstrukcją, wzniesioną w związku ze wznowieniem igrzysk olimpijskich w 1896 roku. Tym razem także stadion miał sporo szczęścia, gdyż prawie cały koszt remontu został ufundowany przez kolejnego fana sportu, tym razem był nim aleksandryjski Grek - Jorgos Averoff. Obecnie stadion uderza nieskazitelną bielą marmuru i doskonałą symetrią, nieodbiegającą od tej, którą przedstawiał za czasów antycznych. Ma rzędy siedzeń wykonanych w ziemi oraz marmurowe fotele dla ważnych osobistości. Stadion charakteryzuje się bardzo ostrymi łukami na bieżni - z tego powodu nie jest on używany aktualnie w czasie międzynarodowych imprez. Mimo to nadal trenują na nim sportowcy. Przy wejściu do stadionu znajdują się tablice pamiątkowe, podające daty nowożytnych olimpiad i inne dane statystyczne.

Łuk Hadriana

Łuk Hadriana był w starożytności bramą w murze, którą to oddzielona była grecka część miasta od rzymskiej. Dowodem na to są inskrypcje na ścianach łuku: od strony Akropolu - "tu są Ateny, stare miasto Tezeusza" a na przeciwnej stronie - "tu jest miasto Hadriana, a nie Tezeusza".

Łuk Hadriana w Atenach różni się od licznych podobnych budowli rzymskich bardziej powściągliwą dekoracją. W jej formie wyczuwa się wpływ architektury greckiej. Gładka ściana łuku zbudowana z bloków marmuru pentelickiego przecięta jest sklepionym przejściem, po którego bokach stały dawniej kolumny korynckie pełniące jedynie funkcję dekoracyjną. Wyżej wznosi się lekki portyk złożony ze smukłych słupów, przed którymi stoją korynckie kolumny; portyk wieńczy profilowane belkowanie, pośrodku znajduje się niewielki fronton. Połączenie pionowych podpór z poziomym przekryciem jest typowe dla architektury greckiej. Łuk Hadriana do dziś urzeka lekkością proporcji i pięknem ażurowego portyku rysującego się na tle nieba.

Komunikacja miejska

Trolejbus: żółte, sieć trolejbusów obejmuje kilka tras, m.in. 1 kursuje ze stacji kolejowych do centrum.
Metro: kursuje tylko na jednej linii: z Pireusu na południu do Kifissii na północy.
Autobus: sieć autobusowa obejmuje całe miasto. Często się spóźniają i są zatłoczone. Niebiesko-żółte autobusy pośpieszne kursują na przedmieścia, m.in. autobus 091 między lotniskiem, centrum a portem w Pireusie.

Rozrywka a Atenach

Ateny slyna z najrózniejszych imprez odbywajacych sie w wakacje na wolnym powietrzu. Na gosci czekaja ciekawe oferty. Turysci moga pod golym niebem obejrzec najnowsze filmy, spedzic wieczór w kawiarnianym ogródku, wdychajac odurzajaca won jasminu, albo posluchac koncertu w nastrojowym otoczeniu odeonu Herodesa Atticusa , lezacego u stóp Akropolu.

Mousikis Megaron - atenska sala koncertowa, jest wspaniala scena muzyczna, gdzie wystepuja najwybitniejsze slawy swiatowej muzyki klasycznej. Dla wiekszosci atenczyków rozrywka oznacza jednak ciagnace sie do pózna kolacje w tawernach, których kontynuacja jest trwajaca do rana zabawa w barze lub klubie. W Atenach jest takze ogromna liczba wielkich dyskotek, music-halli i nastrojowych klubów rempetiki , gdzie rozbrzmiewa tradycyjna grecka muzyka. Kazdy, niezaleznie od upodoban, znajdzie cos dla siebie w tym kipiacym zyciem miescie. Jest tez duzo mozliwosci uprawiania sportu i czynnego wypoczynku. Dotyczy to zwlaszcza sportów wodnych, gdyz z Aten jest blisko do wielu osrodków turystyki na attyckim wybrzezu.

Zakupy w Atenach

Robienie zakupów w Atenach może być przyjemnością. W mieście są uliczne bazary, zaciszne pasaąe handlowe, sklepy z wyrobami tradycyjnego rzemiosła i sztuki ludowej oraz butiki z modnymi strojami, konkurujące z paryskimi i nowojorskimi.
Wiekszość ateńczyków kupuje rzeczy do domu, ubrania i obuwie w trójkacie miedzy placami Omonoia, Syntagma i Monastiraki. Tańszych ofert wyrobów ze skóry należy szukać przy Mitropoleos, Ermou, Aiolou i pobliskich ulicach. Bardziej eleganckie Stadiou i Panepistimiou to ulice znanych jubilerów i wielkich salonów odzieżowych. W centrum, w labiryncie pasaży pod arkadami, także jest wiele sklepów z ofertą wyrobów ze skóry, ksiegarnie, kawiarnie i ouzeris. Najbardziej wytworne sklepy znajdują sie przy Kolonaki, gdzie najdroższe w mieście galerie sztuki i antykwariaty sąsiadują z salonami zagranicznych i greckich stylistów sprzedających najdroższe kreacje. Wokól Athinas, Monastiraki i Plaki skupione sa sklepy pachnące ziołami i przyprawami, sklepy z dewocjonaliami, w których można kupić ikony i swiece, antykwariaty z książkami, gdzie trafiają się rzadkie plakaty i grafiki oraz sklepy z wszelkiego rodzaju sprzętami gospodarstwa domowego.

Poradniki miast, regionów i krajów

Reklama - Wykorzystajmy wspólnie nasz potencjał! • Kontakt • Patronat • Praca dla studentów •